Boxgiamgia.com

Xét nghiệm kháng thể, kháng nguyên và xét nghiệm PCR: Phương pháp nào chính xác và phù hợp nhất?

By Khánh Hạ - 31/03/2022 162 17 phút đọc 5 bình luận

Khi số lượng các ca nhiễm COVID-19 càng ngày càng tăng thì nhu cầu xét nghiệm của người dân cũng tăng theo. Ngay cả khi đã có vaccine, xét nghiệm vi rút corona vẫn rất cần thiết và là một phần quan trọng trong công cuộc kiểm soát sự lây lan của đại dịch toàn cầu này. Các phương pháp xét nghiệm chính xác và đáng tin cậy đã được chứng minh là có hiệu quả làm chậm sự lây lan của SARS-CoV-2. Điều này sẽ giúp cứu sống rất nhiều người, giảm nhẹ gánh nặng các cơ sở chăm sóc sức khỏe và giữ an toàn cho lực lượng lao động. Đã có rất nhiều cuộc thảo luận trên báo đài về các phương pháp xét nghiệm hiện có trên thị trường. Khi bạn bắt đầu cân nhắc cả các phương pháp vẫn đang được phát triển thì có vẻ việc lựa chọn phương pháp xét nghiệm nào đã trở thành một câu hỏi khó. ...

Xét nghiệm kháng nguyên, kháng thể và PCR đều có những ưu và nhược điểm riêng. Điều quan trọng mà bạn cần biết là những loại xét nghiệm này hoàn toàn khác nhau. Khi các phương pháp xét nghiệm khác đang dần được tung ra thị trường, đặc biệt là xét nghiệm kháng nguyên và kháng thể, thì bạn cần phải hiểu rõ về sự khác biệt giữa chúng để chọn ra phương pháp phù hợp nhất.

Bạn không cần phải lo lắng về các phương pháp xét nghiệm COVID-19 đã được phê duyệt và hiện có trên thị trường miễn là các xét nghiệm này được thực hiện đúng cách bởi người có chuyên môn với không gian, thiết bị và thuốc thử thích hợp. Điều mà bạn nên quan tâm là phương pháp nào sẽ hữu hiệu nhất. Hãy so sánh 3 phương pháp về mặt: kết quả, cách thức xét nghiệm, vị trí kiểm tra và quan trọng nhất là liệu thông tin mà nó cung cấp có hữu ích cho tình huống hiện tại hay không.

Xét nghiệm PCR. Nguồn: openhouse.es

Xét nghiệm PCR hiện là phương pháp xét nghiệm được sử dụng phổ biến nhất. Kết quả xét nghiệm cho thấy có dấu hiệu của các vật chất di truyền từ vi rút SARS-CoV-2 hay không. Các xét nghiệm này có thể được thực hiện nhanh chóng (chỉ từ 1-2 giờ) tại nơi lấy mẫu hoặc có thể được thực hiện tại một phòng thí nghiệm lớn (mất từ vài giờ đến vài ngày). Xét nghiệm PCR đạt tiêu chuẩn vàng và được sử dụng để chẩn đoán khả năng nhiễm COVID-19 mà không cần xét nghiệm bổ sung. Quá trình xét nghiệm thường yêu cầu thiết bị chuyên dụng thể chạy thử nghiệm (ví dụ: máy luân nhiệt). Nhưng với môi trường làm việc được thiết lập phù hợp thì phương pháp này có thể được thực hiện từ xa.

Xét nghiệm kháng nguyên. Nguồn: euronews.com

Xét nghiệm kháng nguyên, hay thường được gọi là “xét nghiệm nhanh”, cũng được sử dụng để phát hiện khả năng mắc bệnh của bệnh nhân. Tuy nhiên phương pháp này hoạt động tốt nhất khi người bệnh có biểu hiện triệu chứng được một vài ngày. Cách xét nghiệm này có cơ chế phát hiện các mảnh protein tạo nên vi rút. Sau khi các nhân viên y tế thu thập mẫu xét nghiệm, quá trình xét nghiệm có thể được thực hiện nhanh chóng (từ vài phút đến vài giờ) hoặc được gửi đến trung tâm thí nghiệm. Một điều cần lưu ý đối với các xét nghiệm kháng nguyên hiện nay trên thị trường là xét nghiệm cần kết hợp với xét nghiệm PCR để xác nhận kết quả cho ra là chính xác. Các xét nghiệm kháng nguyên thường không yêu cầu nhiều thiết bị đặc biệt nên chúng rất phù hợp với các buổi xét nghiệm ở vùng sâu vùng xa.

Xét nghiệm kháng thể. Nguồn: wesmd.com

Cuối cùng, xét nghiệm kháng thể (hay còn được gọi là xét nghiệm huyết thanh, khác so với xét nghiệm kháng nguyên) phát hiện các kháng thể COVID-19 ở trong máu. Đây là phương pháp ít được sử dụng nhất. Kháng thể là các phân tử được tạo ra bởi hệ thống miễn dịch để chống lại SARS-CoV-2. Xét nghiệm kháng thể dương tính có thể cho biết người đó đã tiếp xúc hoặc từng nhiễm vi rút trong quá khứ. Xét nghiệm kháng thể yêu cầu lấy mẫu máu và gửi đến phòng thí nghiệm nên phương pháp này cần được thực hiện bởi những người có chuyên môn cao. Tuy xét nghiệm kháng thể không phải phương pháp hữu hiệu nhất để xác định khả năng nhiễm bệnh nhưng việc biết được những người đã từng tiếp xúc với vi rút trong quá khứ có thể hỗ trợ công cuộc chống lại dịch bệnh này.

Bảng sau đây sẽ tóm tắt và mở rộng thêm về sự khác biệt giữa 3 phương pháp xét nghiệm (điều chỉnh từ ấn phẩm DC Health).

CHỦ ĐỀ	xét nghiệm pcr	xét nghiệm kháng nguyên	Xét nghiệm kháng thể
LÀ GÌ? PHÁT HIỆN NHỮNG GÌ?	Xét nghiệm PCR phát hiện các vật chất di truyền của SARS-CoV-2 từ các mẫu dịch từ mũi, cổ họng hoặc các khu vực khác trong đường hô hấp.	Xét nghiệm kháng nguyên phát hiện các mảnh protein cấu tọa nên vi rút SARS-CoV-2 từ các mẫu dịch từ mũi, cổ họng hoặc các khu vực khác trong đường hô hấp.	Xét nghiệm huyết thanh phát hiện các kháng thể (các phân tử mà hệ miễn dịch tạo ra để chống lại SARS-CoV-2 trong máu).
KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM CHO BIẾT GÌ?	Cho biết đối tượng xét nghiệm có đang nhiễm bệnh tại thời điểm hiện tại hay không.	ho biết đối tượng xét nghiệm có đang nhiễm bệnh tại thời điểm hiện tại hay không.	Cho biết đối tượng xét nghiệm đã từng mắc bệnh.
THỰC HIỆN XÉT NGHIỆM NHƯ THẾ NÀO?	Nhân viên y tế sẽ lấy mẫu ngoáy mũi nhưng mẫu ngoáy tăm bông miệng và nước bọt cũng được chấp nhận. Xét nghiệm có thể được thực hiện ngay lập tức nhưng mẫu xét nghiệm thường được gửi đến phòng thí nghiệm để tăng độ chính xác.	Nhân viên y tế sẽ lấy dịch mũi họng bằng tăm bông để tiến hành kiểm tra. Xét nghiệm thường có thể được thực hiện ngay lập lức nhưng cũng có thể cần được gửi đến phòng thí nghiệm để kiểm tra.	Nhân viên y tế sẽ lấy mẫu máu và gửi đến phòng thí nghiệm để xét nghiệm.
HỮU HIỆU TRONG TRƯỜNG HỢP NÀO?	Giúp xác định các bệnh nhân đang mắc bệnh tại thời điểm hiện tại bất kể có xuất hiện triệu chứng hay không. • Phát hiện những người có khả năng lây nhiễm cho người khác. • Ở những cộng đồng có tỷ lệ lây truyền thấp và nỗ lực giảm thiểu lây lan có hiệu quả, xét nghiệm PCR là phương pháp đáng tin cậy nhất trong việc phát hiện người đang nhiễm bệnh. • Xác định chính xác người nhiễm SARS-CoV-2.	Đối với những người có các triệu chứng, xét nghiệm kháng nguyên là phương pháp xét nghiệm nhanh. • Phát hiện những người có khả năng lây nhiễm cho người khác. • Kém hiệu quả hơn xét nghiệm PCR. • Cho ra kết quả tốt nhất từ 5-7 ngày sau khi bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng, trong giai đoạn đầu khi nhiễm SARS-CoV-2.	Xác định những người đã từng mắc bệnh trong quá khứ ngay cả khi họ không có biểu hiện triệu chứng bệnh. • Trong một vài trường hợp, xét nghiệm kháng thể giúp xác định thời điểm mắc COVID-19 vì chúng ta biết IgM hình thành trước IgG và IgM biến mất trước IgG. • Xác định những người đủ điều kiện hiến huyết tương (một sản phẩm từ máu có chứa kháng thể chống lại COVID-19 và có thể được sử dụng như 1 phương pháp điều trị COVID-19). • Nếu nhiều người thực hiện xét nghiệm trong một cộng đồng, nó có thể hỗ trợ các nhà lãnh đạo và nhân viên nghiên cứu y tế công cộng biết số phần trăm dân số nhiễm COVID-19.
HẠN CHẾ	Không phát hiện được những người đã từng mắc bệnh. • Cho biết thời điêm mẫu xét nghiệm được thu thập nhưng không dự đoán được bệnh nhân có tiếp tục âm tính hay không. Ví dụ, nếu bệnh nhân đang cách ly sau khi tiếp xúc, xét nghiệm âm tính không có nghĩa là bệnh nhân được ngừng cách ly. • Ở một số người, xét nghiệm PCR có thể phát hiện vi rút trong mũi và cổ họng sau vài tuần, thậm chí lâu hơn thời kỳ lây nhiễm của họ (khoảng thời gian lây lan). • Yêu cầu tăm bông và thuốc thử đặc biệt.	Chỉ đạt được kết quả chính xác nhất đối với những người có triệu chứng. Không phát hiện những người từng mắc bệnh trong quá khứ. • Có độ nhạy thấp hơn so với xét nghiệm PCR. Do đó kết quả âm tính có thể không chính xác. • Ở những người có triệu chứng hoặc đã biết phơi nhiễm, các xét nghiệm âm tính chỉ được coi là kết quả sơ bộ và cần được xác nhận lại bằng xét nghiệm PCR.	Nếu thực hiện xét nghiệm quá sớm, kết quả cho ra có thể âm tính. Phương pháp này không được sử dụng để phát hiện bệnh nhân mắc COVID-19 ở thời điểm hiện tại. • Ở những khu vực chưa có nhiều trường hợp nhiễm COVID-19, nhiều kết quả xét nghiệm dương tính có khả năng là xét nghiệm dương tính giả. Một số xét nghiệm kháng thể có độ nhạy và độ đặc hiệu thấp nên cho ra kết quả không đáng tin cậy • Một số xét nghiệm kháng thể có phản ứng chéo với các vi rút corona khác không phải SARS-CoV-2 nên cho ra kết quả sai. • Chúng ta không biết được liệu kháng thể chống lại vi rút gây ra COVID-19 có thể giúp bệnh nhân không bị tía nhiễm hay không, hoặc nếu có thì khả năng bảo vệ này kéo dài bao lâu. Cho đến khi các nhà khoa học có thểm thông tin về việc liệu các kháng thể có khả năng chống tia snhiễm hay không thì mọi người vẫn phải tiếp tục thực hiện các bước để bảo vệ bản thân và những người xung quanh. Điều này bao gồm tránh xa người khác ít nhất 2m (giãn cách xã hội) ngay cả khi họ có kết quả xét nghiệm kháng thể dương tính.
KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM DƯƠNG TÍNH CÓ Ý NGHĨA GÌ?	Người được xét nghiệm đang mắc COVID-19.	Người được xét nghiệm đang mắc COVID-19.	Người được xét nghiệm đã từng nhiễm COVID-19 và hệ miễn dịch của họ đã phát triển các kháng thể chống lại nó.
KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM ÂM TÍNH CÓ Ý NGHĨA GÌ?	Người được xét nghiệm không mắc COVID-19 vào thời điểm lấy mẫu. Điều này không có nghĩa là họ đang không mắc bệnh mà điều này chỉ có nghĩa là họ không mắc COVID-19 vào thời điểm tiến hành xét nghiệm.	Không phát hiện protein của vi rút SARS-CoV-2. Ở những người cso triệu chứng hoặc đã biết phơi nhiễm, xét nghiệm âm tính không loại trừ khả năng mắc COVID-19. Cá nhân đó cần được cách ly cho đến khi thực hiện xét nghiệm PCR để xác nhận kết quả âm tính.	Người được xét nghiệm chưa từng mắc COVID-19. Tuy nhiễn những người này vẫn có khả năng mắc bệnh tại thời điểm hiện tại và do thực hiện xét nghiệm quá sớm nên cho ra kết quả âm tính.

Cơ thể hình thánh các kháng thể để chống lại bệnh. Immunoglobulin M (IgM) là kháng thể đầu tiên được tạo ra nên chúng thường xuất hiện trong kết quả của các xét nghiệm trong 1-2 tuần đầu. Cơ thể thể tạo ra các immunoglobulin G (IgG) sau khoảng 2 tuần nhiễm bệnh. IgM thường biến mất khỏi máu trong vài tháng nhưng IgG có thể tồn tại trong nhiều năm. Một số xét nghiệm kháng thể kiểm tra cả IgM và IgG trong khi một số chỉ xét nghiệm IgG.

Trị số tiên lượng dương tính là thước đo khả năng kết quả cho ra là dương tính thật. Điều này phụ thuộc vào số lượng người đã xét nghiệm có mắc bệnh hay không. Khi có rất ít người mắc bệnh thì khả năng dương tính giả sẽ cao hơn và khi nhiều người trong một quần thể đã mắc bệnh thì khả năng cao các kết cho ra là dương tính thật.

Độ nhạy, đôi khi được gọi là “tỷ lệ dương tính thật”, đo lường tần suất kết quả xét nghiệm dương tính khi người được xét nghiệm mắc bệnh. Ví dụ, khi độ nhạy đạt 80% thì xét nghiệm đó phát hiện được 80% bệnh nhân mắc bệnh (dương tính thật). Tuy nhiên, 20% bệnh nhân mắc bệnh còn lại sẽ không được phát hiện (âm tính giả)

Độ đặc hiệu, hay còn được gọi là “tỷ lệ âm tính thật”, đo lường tần suất cho ra kết quả xét nghiệm âm tính và người được xét nghiệm thực sự không mắc bệnh. Ví dụ, khi một xét nghiệm có độ đặc hiệu 80% thì 80% xét nghiệm cho ra kết quả chính xác bệnh nhân không mắc bệnh là âm tính thật sự. Tuy nhiên vẫn còn 20% bệnh nhân không mắc bệnh được lại cho ra kết quả dương tính giả.

Không có xét nghiệm nào cho ra kết quả chính xác 100%. Một số yếu tố có thể gây ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm là:

Bạn có thể đã nhiễm vi rút nhưng mẫu xét nghiệm thu từ mũi hoặc họng lại không chứa vi rút.
Mẫu xét nghiệm ở tăm bông có thể vô tình nhiễm vi rút trong quá trình thu thập hoặc phân tích.
Tăm bông lấy mẫu mũi hoặc họng có thể không được bảo quản ở nhiệt độ thích hợp trước khi phân tích.
Hóa chất được sử dụng để trích xuất vật chất di truyền của vi rút để tạo bản sao DNA của vi rút có thể không hoạt động đúng cách.

Xét nghiệm COVID-19 ở các giai đoạn mắc bệnh.

Mỗi phương pháp xét nghiệm đều có những ưu và nhược điểm khác nhau nhưng chúng đều góp phần hỗ trợ kiểm soát sự lây lan của đại dịch COVID-19. Số ca lây nhiễm mỗi ngày rất quan trọng đối với việc thiết lập biểu đồ xét nghiệm COVID-19. Các xét nghiệm có độ nhạy cao sẽ phát hiện vi rút sớm hơn và hỗ trợ các nhân viên y tế trong việc phát triển các công nghệ giúp phát hiện bệnh ở các giai đoạn sớm hơn. Trong các phương pháp xét nghiệm sàng lọc thì xét nghiệm PCR phổ biến nhất và thường được sử dụng ở Canada và Hoa Kỳ. Tiến sĩ Christina Wojewoda, một nhà nghiên cứu bệnh học tại đại học Vermont và là phó chủ tịch ủy ban vi sinh của trường Cao đẳng Bệnh học Hoa Kỳ, cho rằng chúng ta nên chẩn đoán mọi người bằng các xét nghiệm PCR vì phương pháp này cho ra kết quả chính xác nhất. Bộ xét nghiệm SARS-CoV-2 RT-PCR có thể đưa xét nghiệm PCR đến các nơi làm việc, đến với cộng đồng và các trạm xét nghiệm tạm thời ngay cả ở những vùng xa xôi nhất. Phương pháp là một cách xét nghiệm an toàn, dễ sử dụng và chính xác giúp đảm bảo môi trường làm việc an toàn.

Xem thêm: